Arbeidsmarkt arbeidsgehandicapten kan beter!

Door Sonja de Winter - De VerzuimAdvieslijn

Onlangs bracht het AD in het nieuws dat twee Utrechtse Jumbo-supermarkten 46 mensen met een arbeidsbeperking de laan uitsturen. De reden? Te druk in de winkels. ,,In sommige gangpaden stonden soms tien mensen tegelijkertijd vakken te vullen."

Het is helaas niet de eerste keer dat een werkgever ontdekt dat het inzetten van arbeidsgehandicapten niet zo gemakkelijk is als het lijkt. Het artikel spreekt over administratieve rompslomp, bureaucratie, kostbare begeleiding en niet weten waar arbeidsgehandicapten te vinden zijn...

Jammer hoor, want er zijn zo veel werkgevers en arbeidsgehandicapten die kunnen en willen! Hoe kan dit toch anders?

Zou het kansen creëren en de kans van slagen vergroten als werkgevers meer inzicht hebben in de "doelgroep" arbeidsgehandicapten? Dit lijkt logisch. Klanten haal je over het algemeen immers ook niet binnen als je geen goed beeld van die klant hebt.

Huh??? Arbeidsgehandicapten zijn toch geen klantendoelgroep? Nee, maar de laatste tijd wel een gewilde groep werknemers. Want niet alleen de bekende premiekortingen-, ook het voorkomen van boetes in het kader van de Participatiewet wordt tegenwoordig als groot voordeel gezien dat bepaalde arbeidsgehandicapten met zich meebrengen. Een nog groter voordeel is overigens gelegen in het verminderde ZW/WGA-risico, ook wel de no-riskpolis; bij onverhoopte uitval bedragen de Ziektewetkosten slechts een fractie van een "normale" werknemer en is het WGA-risico nihil. Dat kan een werkgever meer dan € 200.000 schelen. Maar let op: Er zijn meerdere definities van het begrip 'arbeidsgehandicapte' in omloop en de voordelen gelden niet voor alle mensen met een arbeidsbeperking.

Vandaar hieronder enige informatie, tips, links en ervaringen die hopelijk bijdragen aan meer inzicht in de diversiteit van arbeidsgehandicapten en daarmee aan het duurzaam inzetten van arbeidsgehandicapten door werkgevers!

Definitie en begrip 'arbeidsgehandicapte'

De term arbeidsgehandicapt komt voort uit de oude wet REA (Reintegratie arbeidsgehandicapten). Toen deze wet verviel op 29 december 2005 zijn de voorzieningen uit de Wet REA ondergebracht in de afzonderlijke arbeidsongeschiktheidswetten. Wel bleef voor de ‘oude’ doelgroep van de Wet REA de status arbeidsgehandicapte nog gelden met de daarbij behorende voorzieningen zoals de premiekorting en no-riskpolis. Vandaar dat de term 'arbeidsgehandicapt' nog steeds wordt gebruikt voor mensen die als gevolg van een ziekte of gebrek blijvend of langdurig belemmeringen ondervinden bij het verkrijgen of behouden van arbeid. Volgens www.arboportaal.nl, de website van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met informatie over gezond en veilig werken, is iemand in de volgende gevallen arbeidsgehandicapt:

	•	Als hij een Ziektewet, WAO/WIA, WAZ of Wajong-uitkering heeft;
	•	Als een bedrijfs- of verzekeringsarts samen met een arbeidsdeskundige heeft vastgesteld dat zijn ziekte of handicap werken moeilijk maakt (met andere woorden: een probleem vormt bij het vinden of behouden van werk). Dit is vaak het geval bij werknemers die bij de WIA-beoordeling minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn bevonden, niet aan aanmerking komen voor een WIA-uitkering, maar wel voor een WW-uitkering;
	•	Als de gemeente heeft vastgesteld dat zijn ziekte of handicap het vinden van werk moeilijk maakt;
	•	Als hij bij een bedrijf in de sociale werkvoorziening aan de slag kan, maar nog geen werk heeft gevonden.

-	Aantal arbeidsgehandicapten
	Er zijn in Nederland bijna 1,7 miljoen arbeidsgehandicapten. Dat is ruim 15% van alle mensen van 15 tot en met 64 jaar. Iets minder dan de helft van de arbeidsgehandicapten (44%) behoort tot de beroepsbevolking. De overige 56% heeft geen baan en is ook niet werkzoekend.
-	Veel arbeidsgehandicapten werken gewoon
	Een derde van alle arbeidsgehandicapten had in 2013 betaald werk van 12 uur per week of meer, vaak in vaste loondienst en relatief vaak in deeltijd. Eén op de tien arbeidsgehandicapten met betaald werk zou meer uren willen werken.
-	Arbeidsgehandicapten niet altijd laag opgeleid
	Er bestaat een hardnekkig stereotype beeld van de arbeidsgehandicapte met een laag opleidingsniveau, die aangewezen is op laaggeschoold werk. In werkelijkheid is iets minder dan 50% van alle arbeidsgehandicapten laag opgeleid.
-	Een handicap is nog geen beperking
	Dat een handicap nog geen beperking is blijkt uit het levensverhaal van onderzoeker, schrijfster en ervaringsdeskundige Yvette den Brok.
-	Niet alle arbeidsgehandicapten hebben intensieve begeleiding nodig
	De mate waarin een arbeidsgehandicapte beperkt is kan enorm verschillen en ook de mate waarin een arbeidsgehandicapte eventueel ondersteuning nodig heeft. Niet alle arbeidsgehandicapten hebben intensieve begeleiding nodig zoals in het krantenartikel over de Jumbo wordt gesuggereerd; sommige arbeidsgehandicapten hebben alleen de juiste hulpmiddelen nodig en sommige arbeidsgehandicapten hebben geen enkele ondersteuning nodig, mits het werk passend is.
	Tip:
	Werkgevers doen er goed aan om voor aanvang van het dienstverband, samen met de arbeidsgehandicapte en eventuele deskundigen, een reële inschatting te maken van de ondersteuning die nodig is om tot een goede invulling van het dienstverband te komen. Maak een concreet plan voor ondersteuning op het moment dat iemand daadwerkelijk in dienst treedt. De financiële ondersteuning die werkgevers krijgen in de vorm van premiekorting is bedoeld voor dit soort inspanningen. Reken uzelf dus niet te snel rijk!
-	Het belang van passend werk
	Niet-passend werk kan de gezondheid en arbeidsmogelijkheden van de werknemer met een arbeidsbeperking op termijn mogelijk doen verslechteren; de werkgever loopt daardoor een vergroot risico op ziekteverzuim en re-integratieverplichtingen. Passend werk is dus van belang omdat het de kans op een duurzame arbeidsrelatie vergroot.
-	Het belang van openheid ten aanzien van de arbeidsbeperking
	Openheid stelt de werkgever in de gelegenheid om rekening te houden met de arbeidsbeperking, passend werk te zoeken, aanpassingen te doen en ondersteuning te bieden indien nodig. Openheid vergroot dus de mogelijkheden om passend werk te vinden en te behouden.
	Tip:
	De leaflet 'Sollicitant met arbeidsbeperking', ontwikkeld door De VerzuimAdvieslijn, ondersteunt mensen met een arbeidsbeperking die op zoek zijn naar passend werk en die open durven te zijn over hun arbeidsbeperking.
-	Doelgroep Participatiewet
	Er wordt nog vaak gedacht dat arbeidsgehandicapten de doelgroep van de Participatiewet zijn. Dit is echter niet waar; de Participatiewet dient namelijk de participatie van mensen met een arbeidsbeperking in het kader van de Participatiewet. Dit zijn mensen die voor arbeidsondersteuning een beroep doen op de gemeente en die naar het oordeel van UWV niet in staat zijn zelfstandig het minimumloon te verdienen. Er is weliswaar een zekere overlap met de groep arbeidsgehandicapten, maar niet alle arbeidsgehandicapten vallen onder de doelgroep van de Participatiewet en visa versa. Een groep arbeidsgehandicapten die bijvoorbeeld buiten de doelgroep van de Participatiewet valt zijn WIA-gerechtigden; zelfs als een WIA-gerechtigde niet in staat is om het wettelijk minimum loon te verdienen, valt deze groep arbeidsgehandicapten (op dit moment nog) buiten de doelgroep van de Participatiewet. Welke mensen precies vallen onder de doelgroep van de Participatiewet (ook wel de doelgroep van de banenafspraak) valt te checken via het doelgroepenregister. Ook heeft het UWV dit onlangs als volgt samengevat in een toelichting op het doelgroepenregister:

	•	Mensen die onder de Participatiewet vallen en van wie het UWV vaststelt dat zij niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen;
	•	Mensen in de Wajong die kunnen werken;
	•	Mensen met een WSW-indicatie;
	•	Mensen met een WIW-baan;
	•	Mensen met een ID-baan;
	•	Mensen die tussen 1 september 2014 en 1 juli 2015 zijn afgewezen voor de Wajong;
	•	Schoolverlaters van het voortgezet speciaal onderwijs (vso), praktijkonderwijs (pro) en entree-opleiding in het mbo van het schooljaar 2014/2015.

-	Ondersteuning voor werknemers met een arbeidshandicap of die vallen onder de Participatiewet
	De ondersteuning die werkgevers kunnen krijgen voor een werknemer met een arbeidshandicap is niet geheel hetzelfde als voor werknemers met een arbeidsbeperking in het kader van de Participatiewet. Zo bestaat er de no-riskpolis voor alle mensen met een zogenaamde arbeidsgehandicapte status, maar deze polis geldt niet a priori voor de doelgroep van de Participatiewet; De loonkostensubsidie geldt in principe voor medewerkers die vallen onder de Participatiewet, maar deze subsidie geldt weer niet voor arbeidsgehandicapten die niet vallen onder de Participatiewet. Proefplaatsing is zelfs een vorm van ondersteuning die helemaal niet in een hokje valt te plaatsen; Bepaalde arbeidsgehandicapten, namelijk zij met een UWV-uitkering als WW, ZW,WIA, WAO, WAZ en WW, komen hier voor in aanmerking, maar andere arbeidsgehandicapten niet. De doelgroep van de Participatiewet is voor proefplaatsing afhankelijk van het beleid van de gemeente waar hij woont; Sommige gemeenten faciliteren dit wel, anderen niet. Dit geldt overigens voor alle gemeentelijke ondersteuning voor de doelgroep van de Participatiewet. Het inzetten en toekennen van ondersteuning is op grond van de Participatiewet namelijk een kwestie van beleidsvrijheid van de gemeente waar iemand woont. Uit bovenstaande blijkt dat het recht op ondersteuning afhankelijk is van meerdere factoren, wat het lastig maakt om een eenduidig antwoord te geven. Wilt u weten of u voor een (nieuwe) werknemer in aanmerking komt voor ondersteuning in verband met een arbeidshandicap of arbeidsbeperking, dan kunt u deze vraag het beste voorleggen aan een van onze gespecialiseerde samenwerkingspartners? U kunt hiervoor bellen met De VerzuimAdvieslijn op telefoonnummer 0900-0561.
-	Meer tips

	•	De website werkenmeteenbeperking.nl biedt informatie en handreikingen met betrekking tot werken met een beperking; voor werkgevers, werknemers en betrokkenen.
	•	Samen Sterk zonder Stigma is een organisatie die openheid over- en bespreekbaarheid van psychische aandoeningen stimuleert en werkt aan een samenleving waarin iedereen open kan zijn over psychische aandoeningen. Dit doen zij door mensen bewust te maken van vooroordelen en de impact hiervan. Op de website treft u mooie ervaringverhalen waaruit blijkt dat openheid op het werk werkt!
	•	Locus Netwerk helpt bedrijven om invulling te geven aan de Participatiewet en aan inclusief ondernemen. Locus verbindt bedrijven, gemeenten, sw-bedrijven, UWV en arbeidsmarktregio's en begeleidt het proces van samen afspraken maken met als doel: het creëren van duurzame werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Locus werkt daarbij vanuit de vraag van bedrijven en op basis van geslaagde praktijkvoorbeelden.
	•	Uitnodiging netwerkbijeenkomst: 'Detacheren onder de Participatiewet Netwerkbijeenkomst over de zin en onzin van detacheren onder de Participatiewet; bedoeld voor professionals in het publieke domein die verantwoordelijk zijn voor arbeidsbemiddeling? Waar: Veenendaal Wanneer: 5 april 2016
	•	Werkzoekenden met een arbeidsbeperking bieden zich aan: Kijk op de websites van Werken & Jij en Onbeperkt aan de slag. Dit zijn sowieso websites die een bezoekje waard zijn.
	•	Wilt u graag een baan creëren voor een arbeidsgehandicapte, maar weet u niet hoe of wat? U kunt dan het UWV binnen uw bedrijf laten analyseren welke baanmogelijkheden er zijn voor mensen met een arbeidsbeperking. Meer informatie vindt u hier.
	•	Op de site UWV Perspectief staan ervaringsverhalen van mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering, handige tips en links. U kunt zelf oproepen doen, uw eigen verhaal schrijven en reageren op verhalen van anderen. Bezoek ook het Wajong-forum en praat mee.

Andere artikelen die gerelateerd zijn aan dit onderwerp:

-	Kritische blik op passende arbeid ontbreekt (18-03-2016)
-	Handige regelhulpen Premiekortingen en LIV (05-03-2016)
-	Doelgroepregister banenafspraak nu online! (30-11-2015)